Kringloopbedrijven en antiquairs schrokken zich wild van de verplichting vele duizenden voorwerpen in het DOR te moeten registreren. Het programma Nieuwsuur maakte een rondgang langs dit soort bedrijven en noteerde de geschrokken reacties. DOR is het Digitaal Opkopers Register, dat een belangrijke functie heeft in de strijd tegen heling en diefstal. Juweliers moeten al langer registreren en metaalrecyclers krijgen hier ook mee te maken.

De MRF is voor een landelijke registratieplicht maar de verplichtingen voor recyclers moeten wel redelijk blijven. Het moet wat ons betreft uitsluitend gaan om diefstalgevoelige spullen: dat kan rekenen op een breed draagvlak binnen onze sector. De MRF verzet zich hardnekkig tegen een bredere registratieplicht en een onredelijk lange bewaartermijn van gekochte metalen.

Hoe was ‘t ook alweer: wat is DOR?
In het DOR moet een groot aantal categorieën tweedehands goederen, materialen en metalen worden geregistreerd, evenals de personen die deze spullen aanbieden. Het wetsvoorstel ligt nu bij de Tweede Kamer. De MRF ondersteunt de landelijke invoering van DOR. Zij ziet dat de metaalrecyclingbranche een rol heeft te vervullen om de drempel tegen diefstal en heling van metalen zo hoog mogelijk te maken. Gelijke spelregels door het gehele land zijn daarbij van groot belang.

De afgelopen jaren waren al tal van gemeentelijke DOR-regelingen ingevoerd. Met als gevolg een onoverzichtelijke lappendeken van DOR-registraties, elk weer met andere eisen, verplichtingen en bewaartermijnen. In veel gemeentelijk DOR-regelingen is zelfs sprake van een nutteloze verplichte registratie van alle verkopen in DOR. De onoverzichtelijke situatie heeft geleid tot talloze bezwaarschriften en enkele juridische procedures, die de MRF samen met leden heeft gevoerd.

Veelvuldig overleg
In de afgelopen vijf jaar heeft de MRF talloze malen met het ministerie van Justitie en vertegenwoordigers van de politie om de tafel gezeten om over de uitvoering en de reikwijdte van de DOR-registratieverplichtingen te spreken.

In deze gesprekken met justitie en politie heeft de MRF al veel weten te bereiken. Zo is de DOR-regeling beperkt tot een aantal diefstalgevoelige metalen en materialen, in plaats van verplichte registratie van alle metalen. Ook de registratie van verkopen in DOR, die nu nog is vastgelegd in de meeste gemeentelijke DOR-regelingen, is na lobby van de MRF geschrapt uit het voorstel.

Tot slot is het aantal als diefstalgevoelig aangemerkte metalen en materialen in omvang fors beperkt ten opzichte van de eerdere voorstellen. We zijn er echter nog lang niet.

Draagvlak
Om te kunnen slagen, moet de in te voeren regeling draagvlak hebben in de bedrijfstak. Draagvlak is er alleen als de registratie doelmatig en proportioneel is, en terughoudend met het verplicht verstrekken van privacygevoelige informatie. Het voorstel voldoet wat ons betreft niet aan die eisen. Wij hebben dat aangegeven in de internetconsultatie. En wij zijn niet de enige: zo’n beetje alle ‘getroffen’ sectoren hebben een dergelijk bezwaar gemaakt. Ongeveer 1% van het volume aan metalen wordt nog ingekocht via (contante) inkoop van particulieren. Alleen bij contante particulier inkoop zijn de transacties en omstandigheden nog enigszins te vergelijken met de in de wet vastgelegde situatie uit 1886. Hier zitten ook de mogelijke risico’s op diefstal en heling. Dat is precies de reden dat de MRF het ministerie van Justitie en de politie had verzocht om de DOR-registratie te beperken tot de contante inkoop van particulieren. Politie en justitie wilden daar echter niet in meegaan.

Sleepnet
In de voorgestelde DOR-regeling vallen dan ook alle industriële en bancaire inkopen onder de verplichte DOR-registratie. Die registratieplicht is dusdanig opgerekt ook alle (beroeps)chauffeurs, die voor hun firma metalen afleveren bij een metaalrecyclingbedrijf, met hun privégegevens als aanbieder moeten worden geregistreerd in het DOR. In 99% van de gevallen gaat het bij deze leveringen om bancaire betalingen aan bedrijven.

De DOR-registratie krijgt daarbij dan ook alle kenmerken van een sleepnetregeling en betekent daarmee een onnodige en onwenselijke schending van de privacy. De verhouding tussen beoogd opsporingsdoel en het gekozen middel is volledig zoek.

Bewaartermijn
Een ander punt van bezwaar van de MRF is de bewaartermijn van 5 werkdagen voor ingekochte goederen vóór deze weer mogen worden doorverkocht. Juist omdat het niet alleen gaat om de particuliere contante inkoop, maar de bewaartermijn ook industriële inkopen betreft, zijn die vijf dagen voor veel bedrijven praktisch en logistiek onuitvoerbaar. Vaak ook nog strijdig met het bepalingen in hun milieuvergunning.

Wat is diefstalgevoelig?
In de lijst met als diefstalgevoelige metalen en materialen staan goederen die moeten worden geschrapt. Een voorbeeld hiervan zijn de lithium-ion-batterijen/-accu’s. Deze zitten tegenwoordig in vrijwel elk elektrische/ elektronisch apparaat. Een materiaalstroom die geen afval- of recyclingbedrijf graag inneemt, vanwege brandgevaar.

In veel gevallen wordt voor deze apparaten met accu’s/ batterijen echter wel geld geboden door de recyclers. Juist om ervoor te zorgen dat deze apart worden ingeleverd, en niet worden weggewerkt tussen het gewone schroot met alle brand- en explosierisico’s van dien.

In het huidige voorstel moeten de lithium-ion-accu’s/ batterijen dan worden geregistreerd in het DOR. De motivering hierbij is dat er elektrische fietsaccu’s worden gestolen en verhandeld.

Werkende fietsaccu’s kosten inderdaad veel geld. Als zij echter bij een metaalrecyclingbedrijf worden aangeboden, dan vormt de verplichte registratie in DOR slechts een zinloze extra administratieve last. Zo zijn er nog meer voorbeelden van goederen, die diefstalgevoelig zijn, maar niet in het stadium waarin deze bij (metaal)recycling- of kringloopbedrijven worden aangeboden.

Als het ministerie de bezwaren van de MRF en andere organisaties naast zich neerlegt, dan creëert de overheid een bureaucratisch monster dat slechts bijdraagt aan extra administratieve rompslomp, en waarvoor draagvlak ontbreekt. Dat kan niet de bedoeling zijn van een instrument waar de overheid zo veel in heeft geïnvesteerd.

Achterhaald beeld bedrijstak 
De DOR-regeling is gebaseerd op een beeld van de metaalrecyclingsector zoals de branche eruit zag in 1886. Toen kwam namelijk artikel 437 van het wetboek van strafrecht tot stand. Een wereld waar goederen aan opkopers – waaronder metaalrecyclingbedrijven – werden aangeboden in kilo’s en in stuks. Aan de onderkant van de markt zijn nog bedrijfjes die zo opereren. Voor het gros van de 3,5 miljard kilo die jaarlijks aan ferro- en non-ferro schroot wordt ingezameld in Nederland, vindt inkoop en verkoop in bulk plaats en wordt gerekend in tonnen. De DOR-regeling is daar volstrekt niet op ingericht.

Het wetsvoorstel
Een wetsvoorstel ligt voor aan de Tweede Kamer om artikelen 437 (opkopers) en 437ter (heling) van het Wetboek van Strafrecht te wijzigen. Doel is een betere bestrijding van diefstal en heling. De wetswijziging houdt onder andere in dat alle opkopers van en handelaren in ’ongeregelde goederen’ verplicht worden om de door hen ingekochte goederen te gaan registreren in een Digitaal Opkopersregister (DOR). De regeling wordt verder uitgewerkt in een Algemene Maatregel van bestuur (AMvB), het Besluit Digitaal opkopersregister en Digitaal opkopersloket. 

Bron: MRF Circulaire juli 2022