Superslim sorteren, met AI, robots en rekenkracht - dat doen Myne en HKS Scrap Metals. De Xorter-technologie van Myne produceert hoogwaardige aluminiumlegeringen. Het innovatieve TSR40-schroot van HKS Scrap Metals is grondstof voor kwaliteitsstaal met een lage CO₂-emissie.

In Harderwijk zet Myne de Xorter sinds vorig jaar commercieel in, meldt co-CEO Martijn van de Poll. Samen met technology manager Roel Smallegoor licht hij de technologie toe: “De Xorter is in staat om een analyse en een classificatie te maken van alle 100.000 tot 150.000 aluminiumdeeltjes die per uur door de machine gaan. De Xorter stelt van elk deeltje in detail vast wat de legering is, het gewicht en de grootte. En ook vervuiling haalt de Xorter eruit.” De Xorter maakt voor die secure selectie gebruik van kunstmatige intelligentie, vertelt Roel Smallegoor: “AI kan razendsnel bepalen dat aluminiumdeeltje X past bij deeltje Y en Z die een half uur geleden over de loopband voorbij kwamen.” Op basis van de AI-analyse kunnen de robotarmen van de Xorter acht verschillende legeringen scheiden en vervuilingen wegbergen in een negende selectievak.

Hoogwaardig schroot
In Amsterdam levert HKS Scrap Metals sinds de herfst van vorig jaar hoogwaardig schroot onder de naam TSR40. Het product is vernoemd naar het Duitse moederbedrijf Thyssen Sonnenberg Recycling. De 40 in de naam verwijst naar het specifieke soort shredderschroot dat HKS Scrap Metals maakt: E40. Normaal gesproken heeft shredderschroot een kopergehalte van 0,3 tot 0,4%, vertelt algemeen directeur Wout Kusters: “Ons TSR40 heeft minder dan 0,1% koperaandeel en leent zich daardoor voor hoogwaardige staaltoepassingen. Het is inzetbaar in de productie van vlakstaal voor bijvoorbeeld de auto-industrie.” Voor de productie van TSR40 bouwde HKS Scrap Metals de bestaande shredder in Amsterdam helemaal om, aldus Kusters: “Onze shredder is in feite een grote koffiemolen voor metaalhoudende materialen. Voor TSR40 hebben we het totale shredderproces aangepast. Met de juiste grondstoffen in de juiste mix, aanpassingen aan de shredder en een aantal nieuwe sorteertechniekenerachter, konden we de sprong maken naar een hoogwaardig schoon schroot, zonder insluitsels, en transporteerbaar.”

Receptenmaker
Negen vakken, dat is een enorme sprong voorwaarts ten opzichte van de conventionele binaire aluminiumscheiding met twee legeringen, onderstreept Martijn van de Poll van Myne. Hij noemt de Xorter een ‘grote receptenmaker’: “Voorheen leverden wij smelterijen een gietlegering met alle legeringen door elkaar - het ‘bermpaaltje’ van de aluminiumrecycling, zeg maar. Die legering werd gebruikt voor motorblokken in de autoindustrie. We leverden dat vaak naar Azië.” Momenteel sorteert Myne met de Xorter drie ‘hoofdrecepten’, zoals Van de Poll ze noemt: “Dat zijn de drie standaardlegeringen die de markt het meest vraagt. Maar ons einddoel met de Xorter is om alle verschillende aluminiumlegeringen te leveren die bijvoorbeeld een autofabrikant als BMW verlangt.” Daarvoor moet de AI in de Xorter nog wel een paar stappen zetten, aldus Roel Smallegoor: “Sommige aspecten van het analyseproces moet de Xorter zich nog aanleren met AI. Onze afdeling engineering stuurt dat leerproces, want AI is nooit helemaal self learning. Maar: kunstmatige intelligentie die aan het werk is vergaart data en leert daaruit. En wordt zo steeds beter, steeds specifieker.”

Rekenkracht
Anders dan bij Xorter, komt AI er bij de productie van TSR40 niet aan te pas. Wout Kusters: “Dit nieuwe product is te danken aan grote stappen in de rekenkracht van de sorteertechniek. Op dat gebied is de afgelopen twintig jaar ontzettend veel vooruitgang geboekt. Het procestechnische inzicht rond shredderen is daarnaast enorm toegenomen en ook toegepast.” De techniek om TSR40 te maken is een innovatie uit eigen huis, bedacht en ontwikkeld binnen moederbedrijf Thyssen Sonnenberg Recycling en voor het eerst ingezet bij een nieuwe shredder in Duisburg. Dat traject nam twee jaar i n beslag, vertelt Wout Kusters: “De productie in Duisburg is begonnen in april 2023. Wij zijn momenteel de enige leverancier die TSR40 kan maken. En ja, de techniek is gepatenteerd.”

Drie uitdagingen
Het ontwikkeltraject van de Xorter duurde zeven jaar. Myne nam er de TU Delft voor in de arm. Martijn van de Poll: “Het gaat om behoefte en uitvraag. ‘Kan het goedkoper met AI?’ was de platte vraag bij de start van het ontwikkeltraject van de Xorter. Wij brachten de kennis van de markt in en vrij veel software, de TU Delft de fysica.” Er waren drie grote uitdagingen bij het ontwikkelen van  de Xorter, aldus Van de Poll: “Ten eerste de complexiteit van recycling. Het is interdisciplinair, een optelsom van diverse technologieën die je moet samenbrengen. Ten tweede: afval is chaotisch, elk deeltje is anders. Techniek kan slecht met die chaos omgaan. AI kan dat wel. En tenslotte moest de nieuwe technologie kunnen draaien tegen extreem lage kosten. We concurreren met de virgin industrie. Ook onze techniek is gepatenteerd, andere bedrijven zijn eveneens met dit vraagstuk bezig.”

Circulair metaal
Myne koopt het aluminium voor de Xorter in bij lokale leveranciers uit Nederland, Duitsland en Frankrijk. Martijn ,van de Poll: “We verkopen aan smelters wereldwijd. Dit is circulair metaal, post consumer waste, hoogwaardig gesorteerd.” Bij ThyssenKrupp in Duisburg gebruiken ze het hoogwaardige TSR40-schroot al, vertelt Wout Kusters: “En niet in een electric arc furnace, maar in een klassieke hoogoven, waar TSR40 wordt ingezet ter vervanging van ijzererts.” Zo maak je staal met een lage CO₂-emissie. Kusters: “Daar draait deze innovatie om: schroot van hogere kwaliteit gebruiken in hoogovens of electric arc furnaces, als alternatief voor ijzererts of HBI en DRI die met aardgas of dure waterstof worden gemaakt. Het gerecyclede TSR40 vermindert de CO₂-uitstoot, en reduceert het verbruik van nieuwe grondstoffen en energie. Het aandeel gerecyclede grondstoffen in de staalindustrie neemt toe en de staalgrondstofkringloop wordt gesloten.”

Nieuwe toepassingen
Intern kijkt Myne ondertussen naar andere toepassingen voor de Xortertechnologie: “Met de andere metalen die we verwerken zijn we in de R&D volop bezig. Materialen gedragen zich net weer anders. Ik denk dat we over twee jaar naast aluminiumlegeringen ook andere metaallegeringen kunnen sorteren. Daarnaast kijken we naar het sorteren van kleinere particles via dichtheidsscheiding. En we hebben aanliggende  technologie aangekocht voor de sortering van plastic.” Kusters plaatst het belang van TSR40 en de Xorter in Europees perspectief: “We zijn in Nederland en Europa op weg naar een circulaire economie met gesloten kringlopen en naar CO₂-reductie. Ook in de staal- en  metaalindustrie. Die toekomst vraagt om een hoge kwaliteit secundaire metalen.” Nieuwe technologie als de Xorter en producten als TSR40 zijn een enorme kans voor Nederland en Europa, stelt Wout Kusters. “Ons schroot moet meer hier in Europa worden ingezet als grondstof. We willen minder afhankelijk zijn van grondstoffen uit andere landen. En hiermee moeten we niet wachten tot morgen, dit moeten we direct oppakken.” Kusters ziet ook de metaalrecyclingsector veranderen door de Xorter en TSR40: “Anders dan bij klassiek schroot geven wij ons TSR40 af met harde garanties over de samenstelling. We maken hiermee, net als Myne met de Xorter, de stap richting een productiebedrijf met controles en kwaliteitscertificaten. Dat wordt de toekomst van ons vak.”

Hans Fuchs
MRF Circulaire februari 2025