Emmanuel Katrakis, secretaris-generaal van de European Recycling Industries Confederation (EuRIC), volgt de dossiers in Brussel op de voet, en is het aanspreekpunt voor de Europese beleidsmakers in Brussel als het gaat om recycling. In dit interview gaat het over de door de Europese Commissie ingezette grondstoffenstrategie. 

Grondstoffenstrategie lijkt het nieuwe toverwoord in Brussel?
Afgelopen maart heeft de Europese Commissie haar ‘critical raw materials act’ (CRM Act) gepubliceerd. Deze Verordening moet de kritische grondstoffen binnen de EU gaan regelen. De ontwerpverordening is in een recordtijd uitgebracht. Het startschot werd gegeven in september 2022 met een toespraak van Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, in het Europees Parlement. Deze verordening is een wake-up call. Europa is arm aan grondstoffen. Niet geologisch gezien, maar omdat er niet veel mijnen meer zijn in Europa. Dat is al lang bekend, maar de geopolitiek vraagt nu om handelen. Een groot deel van de kritische mineralen die nodig zijn voor de omschakeling naar een groene, koolstofarme economie worden in China gewonnen en verwerkt. Wat nieuw is, is het besef dat de geografische concentratie van kritieke mineralen als strategisch wapen kan en gaat worden gebruikt. 

Wat wil de Europese Commissie hieraan doen?
De Europese Commissie stelt in haar ‘critical raw materials act’ het volgende voor:
• Tegen 2030 mag de Europese Unie niet voor meer dan 65% van haar aanvoer aan strategische grondstoffen afhankelijk zijn van één enkel derde land;
• 10% van het verbruik van strategische grondstoffen in de Unie moet in de EU worden ontgonnen;
• Om de circulariteit te vergroten, moet de recyclingcapaciteit van de EU in staat zijn om ten minste 15% van het jaarlijkse verbruik van elke strategische grondstof in de Unie te produceren;
• De Unie moet haar verwerkingscapaciteit vergroten en in staat zijn om ten minste 40 % van haar jaarlijkse verbruik aan strategische grondstoffen zelf te produceren.

Zijn die doelstellingen haalbaar?
Als we alleen kijken naar de doelstelling van 15% van de recyclingcapaciteit van de EU, dan kan dit alleen een kerndoelstelling zijn om een bepaald ambitieniveau vast te leggen. Deze doelstelling wordt inderdaad al bereikt, als het gaat om koper. Koper staat op de lijst van kritieke grondstoffen. Voor de meeste kritieke grondstoffen gaat het voorstel echter veel verder dan wat nu haalbaar is. 

Hoe komt dat?
De kosten van het terugwinnen van kritieke grondstoffen uit afvalstromen zijn vaak veel hoger dan het importeren van primaire kritische grondstoffen. Behalve als het gaat om een aantal edelmetalen met een hele hoge marktwaarde. 

Wat kunnen we daaraan doen?
Zolang dit marktfalen dat in de regel primaire grondstoffen nog altijd veel goedkoper zijn dan recyclingstromen niet wordt gecorrigeerd, en er geen enkele wettelijke druk komt op producenten om secundaire grondstoffen toe te passen in hun producten, zal het buitengewoon moeilijk zijn om de rendabele recycling van veel kritische grondstoffen uit bijvoorbeeld e-waste, te vergroten. Dit is ook de reden dat EuRIC het voorstel in de verordening heeft ondersteund om voor 2030 streefcijfers aan ‘recycled content’ vast te stellen voor permanente magneten. We hebben het Europees Parlement zelfs opgeroepen om die datum te vervroegen naar 2025. Alleen op die manier gaan we producenten in beweging krijgen.

Gepubliceerd in de MRF Circulaire juni 2023